Ik ga het liefst naar de supermarkt bij ons ‘op dorp’ (ja, zo heet dat). Een fijne winkel, waar je nooit lang hoeft te wachten. Ik vind de winkel fijn vanwege de mensen, maar ook omdat het een kleine winkel is. Met een overzichtelijk aanbod. Zet mij in zo’n XL-winkel en ik word gillend gek van alle keuzemogelijkheden. Ik krijg dan enorme keuzestress. Daar moest ik aan denken toen ik de podcast ‘word je dommer van meer keuzes?’ luisterde.

Over ‘word je dommer van meer keuzes?’

Bij de Universiteit van Nederland geven Nederlandse topwetenschappers korte colleges over prikkelende onderwerpen. In deze podcast legt Frenk van Harreveld van de Universiteit van Amsterdam uit hoe we keuzes maken. En waarom keuzevrijheid niet altijd goed is voor ons.

Uit de podcast

Als verkoper trek je meer aandacht met 24 verschillende sapjes, maar je verkoopt meer als je assortiment maar uit 4 verschillende sapjes bestaat. Dat heeft alles te maken met keuzestress. 

Meer keuze hebben, is minder keuzes maken

Waar veel te kiezen valt, daar gaan meer mensen heen. Want daar valt meer te proeven. Er zijn minder mensen die worden aangetrokken door een kleinere set aan keuzes. Dat er veel te kiezen valt, betekent echter niet dat mensen ook daadwerkelijk iets kopen. Sterker nog: veel meer mensen kopen iets als er minder keuze is. Dat geldt niet alleen voor onbelangrijke keuzes, zoals de sapjes. Maar ook voor grotere keuzes zoals pensioenplannen. Hoe meer keuze, hoe minder er ook daadwerkelijk een keuze gemaakt wordt.

De lat hoger leggen

Hoe komt dat? Bij meer keuzes, ga je de lat hoger leggen. Als er zoveel sapjes zijn, dan moet hier wel het ultieme sapje bij zitten. Daarbij wordt het moeilijk om aan die lat te voldoen en koop je uiteindelijk niets. Bij minder sapjes ben je veel minder kritisch. Daar is ‘smaakt goed’ al een reden om een sapje te kopen.

Onzekerheid

Bij het maken van keuzes is onzekerheid een belangrijke factor. Hoe meer keuze, hoe meer onzekerheid. Je ziet dan dat mensen op zoek gaan naar mogelijkheden om die onzekerheid te verminderen. Bijvoorbeeld door op zoek te gaan naar iemand die wel zeker is. Wat er daarmee gebeurt is dat je alles dat er in je hoofd gebeurt ordelijker, voorspelbaarder en veiliger maakt. Dat heeft als voordeel dat kiezen makkelijker wordt. Tegelijkertijd wordt je vatbaarder voor als waarheid verpakte onzin. Daarnaast is een bepaalde mate van onzekerheid ook niet altijd verkeerd. Het maakt je namelijk ook creatiever.

Lees ook: Maak e-learning behapbaar

Keuzestress bij leren?

Als je het voorbeeld van de sapjes doortrekt naar leren, dan zou dat het volgende betekenen. (En ja, eerder vanuit logica beredeneerd dan wetenschappelijk onderbouwd.) Hoe meer leeraanbod je hebt waar vrij uit gekozen mag worden, hoe minder er daadwerkelijk gekozen en gevolgd wordt. Denk daarbij bijvoorbeeld aan aanbieders die veel online cursussen aanbieden op één platform of die zich profileren als de ‘Netflix van het leren’. Als je businessmodel alleen het verkopen van abonnementen op het platform is, hoef je dat misschien niet eens erg te vinden. Maar er vanuit gaand dat het wel leuker is als mensen er ook daadwerkelijk iets mee doen, zou je dus iets moeten doen om keuzestress bij lerenden te beperken. Dat kan op verschillende manieren. Je kunt:

• keuzes beperken door aanbod te clusteren
• sturen naar een bepaald aanbod met een interessetest
• verhalen vertellen van andere lerenden die een bepaalde keuze gemaakt hebben
• sturen naar een bepaald aanbod op basis van eerder gevolgde cursussen

En zo is er ongetwijfeld nog veel meer te bedenken. De clou is in ieder geval dat je minder keuzes (lijkt) te bieden of helpt om onzekerheid te verminderen.