Zou het toeval zijn dat ik vanmorgen nog in de blauw-gele woonwinkel was en daarna een interessant artikel tegenkwam over motivatie, waarin het Ikea-effect genoemd werd?

Ik heb bijna niets teveel gekocht ;-), en ook niets wat je zelf in elkaar hoeft te zetten. Maar bij nader inzien is dat laatste misschien juist wél een probleem. Iets krijgt namelijk meer waarde als je er moeite voor gedaan hebt. Dat is het Ikea-effect.

Het Ikea-effect

Het Ikea-effect is voor mij dus een nieuw fenomeen, maar het is wel heel herkenbaar. Een Ikea-meubel in elkaar zetten is een rotklus. Denk aan die gaatjes die net niet op de goede plek zitten (omdat je de tekening op zijn kop houdt) of net niet helemaal lekker voorgeboord zijn… Maar als het eenmaal klaar is en gelukt, ben je heel tevreden over jezelf. Dat is ook de verklaring waarom de meeste mensen plezier beleven aan iets maken. En dat hoeft dan niet per se een technische klus te zijn, maar kan bijvoorbeeld ook koken of tuinieren zijn.

Het Ikea-effect en leren

Gekoppeld aan leren kun je denken aan praktijklessen, stages of werkplekleren. Maar het gaat ook verder dan dingen doen of ‘maak-vakken’. Dat doe je door de lerende als mede-eigenaar te zien van het leerproces. Door niet alles in te vullen of te plannen kun je de lerende meer betrekken, en daarbij zal die gemotiveerder worden.

Het Ikea-effect heeft ook nadelen

Voordat je nu direct naar de Ikea rent… het Ikea-effect heeft ook een belangrijk nadeel. Namelijk dat het zo werkt dat je geneigd bent om alles wat je zelf maakt over te waarderen. Dat betekent dat je er te veel waarde aan hecht. Waarde die anderen er niet aan af zien. Zij hebben de voldoening van het maken namelijk niet ervaren. Wees je daarvan bewust.

Leren en de nadelen van het Ikea-effect

Het toepassen van het Ikea-effect betekent ook niet per se dat er beter geleerd wordt. Sterker nog: iemand kan het idee hebben heel veel geleerd te hebben, zonder dat dit echt zo is. Op zich is dat natuurlijk logisch, want hoeveel moeite je in iets steekt, zegt nog niets over het resultaat ervan.

Ik kan het heel leuk vinden om houtrot te repareren en dat gewoon te doen en daar tijd in te stoppen. Maar dat wil nog niet zeggen dat ik dat goed gedaan heb en het houtrot-proces heb weten te stoppen. Uiteindelijk blijft leren natuurlijk altijd een doel dat je behaalt met de juiste middelen (vorm). Maar door het Ikea-effect in je achterhoofd te houden kun je er wel voor zorgen dat het leren met meer motivatie, betrokkenheid en uiteindelijk trots gebeurt.

Lees ook: Leren start met iets waar je goed in bent

Meer lezen over motivatie?

Wil je meer van dit soort onderzoeksresultaten lezen? Het artikel in Trouw waar mijn inspiratie vandaan kwam, noemt er nog een aantal meer. En als je dan nog niet verzadigd bent, is het boek van Dan Ariely een aanrader. Dat wordt overigens ook onderaan het artikel genoemd. Ga ik nu snel nog een keer naar de Ikea ;-).