Actief leren klinkt als een ideaal: studenten die zich met volle aandacht verdiepen in de lesstof en effectief leren. Maar welke instructieprincipes zorgen er nu écht voor dat studenten actief betrokken raken? Bij Zuyd Hogeschool onderzochten ze welke aanpak het verschil maakt. De verrassende conclusie: studenten en docenten zitten niet altijd op dezelfde golflengte. In deze blog lees je hoe je het onderwijs beter kunt afstemmen op wat studenten nodig hebben.

Actief leren stimuleren

Actief leren draait om cognitieve betrokkenheid: studenten denken na over de lesstof, geven er betekenis aan en passen effectieve strategieën toe om het te begrijpen. Maar hoe stimuleer je dat als docent? Bij Zuyd ontwikkelden onderzoekers een vragenlijst om studenten en docenten te vragen naar hun ervaring met instructieprincipes. Drie belangrijke principes sprongen eruit:

1. Directe feedback
   Volgens studenten is directe feedback een van de meest waardevolle elementen in hun leerproces. Het helpt hen hun strategieën bij te sturen en onzekerheden weg te nemen. Helaas blijkt dat dit principe in de praktijk minder vaak wordt toegepast. Met tools zoals geautomatiseerde feedbacksystemen of snelle peerreviews kan dit eenvoudiger worden geïntegreerd in de lespraktijk.
2. Uitgewerkte voorbeelden
   Studenten leren effectiever wanneer ze voorbeelden zien die stap voor stap worden uitgelegd. Deze aanpak helpt vooral bij complexere onderwerpen, omdat het duidelijk maakt hoe theorie in de praktijk werkt. Toch wordt deze methode niet altijd even vaak gebruikt door docenten, terwijl het relatief eenvoudig te implementeren is. Denk bijvoorbeeld aan een uitgewerkt voorbeeld dat in een werkcollege wordt besproken.
3. Actieve verwerking
   Studenten waarderen activiteiten waarbij ze actief met de stof aan de slag gaan, zoals samenvatten of uitleggen in eigen woorden. Dit principe – bekend als het Generative Activity Principle – staat wel hoog op de agenda van docenten. Een goede balans tussen instructie en actieve opdrachten lijkt de sleutel tot succes.

Lees ook: hekel aan activerende didactiek

Wat het onderzoek ook duidelijk maakt, is dat er een kloof bestaat tussen de voorkeuren van studenten en de praktijk van docenten. Studenten geven bijvoorbeeld aan dat directe feedback hun leerproces aanzienlijk versterkt, terwijl docenten dit principe minder vaak toepassen. Dat is jammer, maar het biedt ook kansen om het onderwijs beter af te stemmen en zo meer impact te maken.

Kleine aanpassingen maken een groot verschil

Als docent kun je met kleine aanpassingen grote verschillen maken. Begin met het geven van directe feedback, introduceer uitgewerkte voorbeelden, en stimuleer actieve verwerking in je lessen. Wil je weten welke principes jij al toepast en hoe studenten dit ervaren? Tools zoals de vragenlijst van Zuyd kunnen je helpen inzicht te krijgen en je lessen te verbeteren. Zo zorg je ervoor dat jouw onderwijs niet alleen activerend is, maar ook écht aansluit bij wat studenten nodig hebben.

---

Bronvermelding
De blog is gebaseerd op het onderzoek beschreven in het document: Theelen, H., Canisius, E., & Lambert, G. (2024). Welke instructieprincipes activeren studenten? Zuyd Hogeschool