Leren van je fouten. Dat klinkt heel logisch en vanzelfsprekend. Want van je fouten leer je… toch? Toch maak ik liever geen fouten. En volgens mij geldt datzelfde voor de meeste mensen. Dat maakt dat het lang niet altijd lukt om fouten te benutten als leerkans. Maar: hoe erg is dat eigenlijk?

Leren van je fouten als startpunt voor vernieuwen

Ken je die speelgoedveer die van de trap kan wandelen? Die is eigenlijk min of meer per ongeluk ontwikkeld. Een ingenieur wilde een gevoelige veer maken als toepassing voor de scheepvaart. Bij de ontwikkeling ervan stootte hij ‘m per ongeluk van een kast. Hij zag hoe de veer stuiterde en bedacht meteen hoe hij daar speelgoed van zou kunnen maken.

Growth mindset

De ingenieur keek vanuit het positieve naar zijn ‘mislukking’. Met een growth mindset. Mensen met deze mindset hebben de overtuiging dat je capaciteiten kunt ontwikkelen. Falen betekent dat je meer moet oefenen. Iemand met een growth mindset is dan ook in staat om te leren van feedback.

Lees ook: Durf te falen

Double loop learning

Het proces dat zich daarbij in iemands hoofd afspeelt is dat van double loop learning. Waar het bij single loop learning gaat om het verbeteren van wat je doet, met kleine veranderingen, gaat double loop learning net dat stapje verder. Het gaat om het verbeteren van hoe je dingen doet. Om inzichten en het begrijpen van waarom een oplossing werkt (of niet). En als je dat begrijpt, kun je ook besluiten om dingen anders te doen. Of om een product op een heel andere manier in te zetten.

Formatief toetsen

En dat is precies de manier waarop formatief toetsen werkt. Daarbij heb je er niet zoveel aan om alleen te weten dat een antwoord (nog) niet goed is. Maar dat helpt je wel als je ook weet wat erachter zit. Is het systematisch? Is het een onderliggende denkfout? Is het slordig? Door ook dat soort informatie mee te geven kun je denkpatronen veranderen.

Lees ook: Hekel aan activerende didactiek

Aanleren is moeilijker dan afleren

Als je erover denkt om van leren van fouten één van je speerpunten te maken, houd dan ook rekening met het volgende: aanleren is veel moeilijker dan afleren. Als je iets leert, wordt er in je hersenen een neurologische verbinding aangelegd. Hoe vaker je iets doet, hoe sterker de verbinding wordt. Het gaat je steeds makkelijker af. Maar op het moment dat je iets niet meer op die manier wilt, heb je een probleem. Je brein kiest namelijk het liefst voor de makkelijke weg. En dat is die sterke verbinding. Die verbinding ‘weg laten slijten’ is een moeilijk en langzaam proces.

Leren van je fouten: moet je dat willen?

Maar was is dan nu de conclusie van dit verhaal? Het kan vriezen en het kan dooien? Ik ben een beetje bang dat het wel op zoiets uitkomt. Leren van je fouten kan leerzaam zijn, maar het is geen voorwaarde voor leren. Het is dus niet iets waar je altijd naar zou moeten streven of wat het startpunt voor leren zou moeten zijn. Daarbij is het belangrijk om rekening te houden met de haken en ogen. Bijvoorbeeld mensen die geen growth mindset hebben. En het feit dat het lastig is om iets wat je verkeerd hebt aangeleerd weer af te leren.