Alles mag ;-). Sorry, dat is wel heel flauw. Maar omdat ChatGPT en het gebruik ervan wel heel ‘hip, hot en happening’ is in het onderwijs, komt onvermijdelijk ook de vraag langs: mag je ChatGPT gebruiken in een examen? En dan is het fijn als je van tevoren hebt nagedacht over de ‘do’s’ en ‘don’ts’ zodat je een onderbouwde mening hebt. Ik doe hier een poging tot zo’n onderbouwde mening.

Over ChatGPT

ChatGPT is een kunstmatige intelligentie, die snelle, goed geformuleerde antwoorden op uiteenlopende soorten vragen biedt. De chatbot is gebaseerd op het grote taalmodel GPT-4 van OpenAI en is ‘getraind’ om dialogen te voeren met een menselijke gebruiker, zoals het beantwoorden van vragen en samenstellen van zinnen. Iedere keer dat er een nieuwe versie van ChatGPT uitkomt verbeteren de resultaten en is er meer mogelijk. GPT-4 heeft een betere kwaliteit antwoorden dan GPT-3, en kan bijvoorbeeld ook beelden zien en begrijpen.

LinkedIn en andere social mediakanalen worden momenteel gedomineerd door posts en gesprekken over ChatGPT en de impact die dat kan hebben op onderwijs. Daarbij zie je zowel angst als enthousiasme. Je ziet ook dat ChatGPT nu eenmaal gebruikt wordt door studenten of je dat nu wilt of niet. En dat dit niet altijd goed tegen te gaan is (als je dat zou willen) en/of te herkennen is.

ChatGPT wordt overigens niet alleen gebruikt door studenten. Het zijn ook beroepsbeoefenaars die er gebruik van maken, vooral vanwege de tijdsbesparing die het oplevert. Daarmee is ChatGPT dus ook een middel waar iemand in de praktijk dus mee werkt. ChatGPT wordt daarbij bijvoorbeeld gebruikt:

• om inspiratie op te doen;
• als brainstormpartner;
• om teksten te controleren;
• om teksten te produceren.

Maar ChatGPT is ook inzetbaar voor ‘grotere’ taken/activiteiten. Je kunt bijvoorbeeld ook vragen om een opzet te maken voor een workshop. Vanwege het grote aantal mogelijkheden is de vraag eigenlijk: waarom zou je alles nog zelf bedenken? Maar dat is ook weer te kort door de bocht. Het resultaat valt of staat namelijk bij het geven van goede ‘prompts’ (opdrachten). Daarnaast is het resultaat lang niet altijd inhoudelijk correct. Dat laatste moet je dus altijd zelf beoordelen en corrigeren.

Examinering

Er wordt vanuit examinering vanuit verschillende perspectieven gekeken naar ChatGPT. Fraude/plagiaat is daar één van. Aan de Universiteit van Sidney is ‘het genereren van content middels kunstmatige intelligentie’ zelfs in de reglementen opgenomen als vorm van fraude. Het is echter de vraag of pen en papier het zullen winnen van geavanceerde AI-programma’s zoals ChatGPT. De ontwikkelingen op het gebied van zulke toepassingen zullen elkaar waarschijnlijk sneller opvolgen dan de regelgeving kan bijhouden.

Het is daarom waarschijnlijk verstandiger om uit te gaan van een ander perspectief, namelijk: het doel van toetsing. Als je een schrijfopdracht geeft, wil je daarmee valideren dat een student iets echt begrepen heeft en/of zelf kan schrijven. Het gebruik van ChatGPT kan dat ondermijnen. Tegelijkertijd zou je die schrijfopdracht ook anders kunnen inrichten om dat te ondervangen. Bijvoorbeeld zo dat studenten ChatGPT mogen gebruiken om inspiratie op te doen en bijvoorbeeld x-tijd krijgen om ermee te ‘spelen’, en daarna gaat het Internet eraf en moeten ze de informatie zelf verwerken tot een tekst. Je kunt daarnaast ook nadenken over alternatieve examenopdrachten/vormen die toewerken naar een geschreven tekst. Denk daarbij aan het laten inleveren in verschillende fases, maar ook kiezen voor andere vormen zoals een infographic of een video.

Misschien kun je de vraagstukken rondom ChatGPT ook wel vergelijken met de komst van Wikipedia. Op een gegeven moment vindt men daarin een weg, bijvoorbeeld door studenten te leren dat ze het wel mogen gebruiken maar het niet mogen overschrijven. Ook voor toepassingen zoals ChatGPT kan het zijn dat zo’n stramien passend is. Je mag het gebruiken, laat je erdoor inspireren, maar uiteindelijk moet je zélf iets produceren.

Mag je ChatGPT gebruiken in een examen?

Het antwoord op die vraag hangt allereerst af van het doel van het examen: wat wil je ermee beoordelen? Als je wilt weten of iemand uit de losse pols een lekker lezend stuk kan schrijven, dan kom je daar niet echt achter als je diegene ChatGPT laat gebruiken.

Tegelijkertijd zijn er ook schrijfopdrachten waarbij ChatGPT gebruikt kan worden, maar je er met het gebruik van ChatGPT alleen niet bent. Bijvoorbeeld in opdrachten waarin wordt gevraagd om de relatie te leggen tussen theorie (bijvoorbeeld de kenmerken van iets) en de praktijk (herken je die kenmerken in je eigen praktijk). Ik kan me voorstellen dat je in dat soort situaties ChatGPT wel laat gebruiken. Maar dan eerder omdat het dan werkt als inspiratiebron (je zult immers eigenlijk altijd inhoudelijk moeten corrigeren). En die inspiratie gebruik je vervolgens om zelf iets te produceren. Dat geldt dan trouwens alleen als de toetsterm aangeeft dat je de relatie moet leggen tussen a en b. Als de toetsterm stelt dat je hier de kennis over de kenmerken zou moeten toetsen, dan is het gebruik van ChatGPT niet het beste idee.

Verder ben ik wel fan van het idee om kritisch te kijken naar de producten die je aan het einde van een examenopdracht moet opleveren. Een bepaalde opbouw kan goed zichtbaar maken of iemand bepaalde toetstermen beheerst (dus het inleveren in fases bijvoorbeeld), maar ook creatiever zijn in de vormen die je kiest. In vrij veel examens zie ik het verslag terugkomen, waar ook bijvoorbeeld een infographic, video of presentatie mogelijk zou zijn. Al dan niet aanvullend op een verslag of samenvatting met de highlights.