Programmatisch toetsen
Eén van mijn opdrachtgevers tipte mij een interessante video over programmatisch toetsen. Daarbij stelde ze de vraag of ik vond dat we deze aanpak/insteek in ons eigen project kunnen gebruiken. Genoeg reden om mij daar verder in te verdiepen en mijn inzichten met jullie te delen.
Wat is programmatisch toetsen?
Programmatisch toetsen is een holistische benadering. Dat betekent dat er op overkoepelend niveau wordt gekeken naar de hele ontwikkeling van de student. Hierbij vormen de leeruitkomsten van de opleiding de belangrijkste basis. Die worden gebruikt om beslissingen op te baseren (summatief doel) en om de ontwikkeling van de student te volgen. Het doel van programmatisch toetsen is zowel om de betrouwbaarheid van beslissingen te optimaliseren als om het leerproces van de student te stimuleren.
Kenmerkend voor programmatisch toetsen is dat er een mix van datapunten wordt ingezet. Deze data zijn gericht op feedback en niet gekoppeld aan de toekenning van punten. Er worden dus nooit punten toegekend op basis van losse toetsen. De student mag fouten maken en feedback benutten. Voorbeelden van datapunten zijn bijvoorbeeld toetsen, verslagen, peer-evaluaties of beroepstaken.
De mix van datapunten maakt ontwikkeling inzichtelijk en faciliteert de dialoog tussen student en docent. Bovendien worden leeruitkomsten meerdere keren beoordeeld zonder dat daar een beslissing aan vasthangt. Zwaarwegende beslissingen worden pas genomen als er voldoende datapunten zijn verzameld om een betrouwbare of robuuste beslissing te garanderen. Een gevaar daarbij is wel de subjectiviteit, bijvoorbeeld als er een ‘besliscommissie’ wordt ingezet. Het is daarom verstandig om te werken met regels die bepalen bij welke combinatie van datapunten een student kan worden gezien als voldoende bekwaam. Daarvoor moeten de datapunten wel voldoende concreet zijn. Zo verdwijnt de subjectiviteit en is er ook maximale transparantie.
6 principes op een rij
- Inzicht in ontwikkeling ontstaat door een mix van datapunten.
- Elk datapunt is gericht op feedback en kent geen zak-/slaagbeslissing.
- Leeropbrengsten vormen de basis van het toetsprogramma.
- Er is een constante dialoog tussen student en docent.
- Het aantal datapunten is in verhouding met de zwaarte van de beslissing
- De zwaarte van de beslissing is leidend voor de hoeveelheid benodigde expertise van de beoordelaar.
Wanneer is programmatisch toetsen geschikt?
Programmatisch toetsen is geschikt binnen een curriculum waarin het leren van de student centraal staat én er een duidelijke basis is. Denk aan eindkwalificaties, leeropbrengsten of competenties. Daarbij is het belangrijk dat je duidelijke beslismomenten kunt aangeven in je curriculum. Ook belangrijk is dat programmatisch toetsen moet passen bij je visie op onderwijs en leren. Het past niet goed bij onderwijsconcepten die uitgaan van beheersingsleren. Denk bijvoorbeeld aan een serie losse cursussen waarin het gaat over de beheersing van afzonderlijke onderdelen binnen een taak. Het past wel goed bij concepten die uitgaan van de beheersing van taak als geheel, die werken met lange leerlijnen en waarin complexe vaardigheden centraal staan.