Na een rondje hardlopen kreeg ik een badge van mijn sporthorloge. Niet voor snelheid, afstand of inzet, maar omdat het Wereldmilieudag was. Eh… wat? Dat zette me aan het denken. Want in leertrajecten gebeurt dit vaker dan je denkt: beloningen die niets te maken hebben met wat we écht willen stimuleren.

Wat beloon je eigenlijk?

Badges, certificaten, stickers: we zetten ze in om gedrag te stimuleren, inzet te waarderen of prestaties zichtbaar te maken. Maar lang niet altijd is duidelijk waarvoor iemand die beloning precies krijgt. En dan loop je het risico dat de beloning betekenisloos wordt.

In mijn geval: ik kreeg een badge omdat ik op 5 juni een willekeurig rondje liep. Niet omdat ik duurzamer liep, of iets bijzonders deed. Die badge zei eigenlijk niks over mijn gedrag. Hij was puur gekoppeld aan een datum. Goed bedoeld, maar het raakte me totaal niet.

De betekenis van belonen

In leertrajecten werkt het precies zo. Een beloning (zoals een badge of certificaat) heeft alleen waarde als die iets zegt over gedrag of prestatie. Niet over aanwezigheid alleen, niet over het feit dat iemand een module aanklikte. Maar over wat iemand liet zíen of deed, en hoe dat aansluit bij het leerdoel.

Als deelnemers niet snappen waarom ze iets krijgen, werkt het averechts. Dan wordt het een gimmick. Of erger: het ondermijnt de motivatie. Want waarom zou je je best doen als iedereen toch hetzelfde krijgt?

Belonen die ertoe doet

De vraag die je jezelf dus altijd moet stellen als je een beloning inzet in een leertraject is: wat wil ik hiermee stimuleren? En: is dit waardevol voor de deelnemer? Pas als daar een goede match is, werkt het. Dan is een badge niet zomaar een digitale sticker, maar een teken van voortgang, groei of prestatie.

Waarom dit belangrijk is

Motivatie is niet vanzelfsprekend. Zeker in langdurige of complexe leertrajecten hebben deelnemers iets nodig dat hen richting geeft, en laat zien dat hun inspanning telt. Een betekenisvolle beloning kan daarin veel doen. Maar alleen als die klopt. Als die laat zien: jij hebt iets bereikt, en dát telt.

Anders voelt het gewoon als een badge voor Wereldmilieudag. En daar leer je weinig van.